Observatory Upice
Historia obserwatorium
Upickie obserwatorium zostało otwarte 8 listopada 1959 o godzinie 10.30. Jego historia zaczęła się jednak o siedem lat wcześniej, w roku 1952, kiedy pod kierownictwem pana Vladimira Mlejnka
zaczęło działać astronomiczne koło przy ZK ROH Transporta Upice.Samodzielnie przygotowywało dla siebie przestrzeń i zaczęto przeprowadzać pierwsze obserwacje, początkowo raz na 14 dni. Jeśli niebo było zachmurzone, dokształcano się lub dyskutowano o polepszeniu obserwacji i przyszłościowym własnym teleskopie zbudowanym na bazie zakupionej optyki. Pod koniec 1953 r. zbudowano budkę obserwacyjną z odsuwnym dachem, jednak podczas huraganu 22 sierpnia 1954 r. została rozniesiona po okolicy. To wydarzenie przyspieszyło decyzję o zbudowaniu większego i bardziej nadającego się do mieszkania budynku. Pod koniec roku 1955 rozpoczęto budowę, i powstała murowana budowa z kopułą o średnicy 6 metrów.
Pomimo prac budowlanych członkowie koła wciąż przeprowadzali liczne obserwacje. Zostały utworzone fachowe sekcje, przyrządowa, czasowa i fotograficzna, obserwowano powstanie meteorów, komet, przeloty sztucznych satelitów i gwiazdy zmienne. W późniejszym okresie doszły obserwacje meteorologiczne (regularnie trzy razy dziennie od 1 stycznia 1963) sekcja propagacyjna i popularyzacyjna. Zarejestrowano również tąpnięcia w rejonie Karkonoszy.
Rozpoczęto również prawdziwe badania, obserwacje zaćmienia Słońca i Księżyca, przechwycono sygnały pierwszej i drugiej Sowieckiej rakiety wysłanej na Księżyc. Powiodła się również wyjątkowa obserwacja zakrycia gwiazdy Regulus przez Wenus w dziennym świetle. Wyniki zostały opublikowane, i okazało się ze było to jedyna środkowoeuropejska obserwacja tego zjawiska małymi urządzeniami.
W 1960 r. ludowe obserwatorium (nazwa oficjalna) zostało częścią ONV Trutnov, a pierwszym dyrektorem został pan Vladimir Mlejnek.
Na wakacjach tego roku miał miejsce pierwszy letni astronomiczny obóz (ekspedycja), podczas której członkowie koła musieli wziąć sobie urlop. Przyjechała młodzież z Hradca Kralovego, jeden z Czeskiej Trzebowej, mieszkano w namiotach.
Skończono również sporo rzeczy na terenie obserwatorium (zbrojenie podłóg w domkach obserwacyjnych, ścieżki, dookoła obserwatorium założono grządki i posadzono kwiaty, szkolne dzieci posadziły drzewka, które chroniły przed wiatrem i częściowo tłumiły miejskie oświetlenie). Ustalono dni regularnych wizyt dla publiczności
RNDr. Krivsky z Ondrzejowa polecił na początku lat sześćdziesiątych, aby główna fachowa działalność została skierowana na Słońce. Obserwacje na początku przeprowadzano w świetle widzialnym (rysowanie fotosfery, zdjęcia plam słonecznych). Nieco później (1964 r. i 1965 r.) obserwacje rozszerzono o fale radiowe, na częstotliwościach 29,5 MHz i 32,7 MHz (dekametrowe fale) i rejestrację aktywności słonecznej pośrednią metodą za pomocą promieniowania RTG (metoda atmosferyczna na częstotliwości 27 kHz) W 1966 przybył wąskopasmowy filtr H-alfa dla śledzenia i fotografowania erupcji w chromosferze. Dokładne obserwacje stanu słonecznej chromosfery postawiły upickie obserwatorium pomiędzy czołowe światowe obserwatoria zajmujące się obserwacjami Słońca. Mierzenia z upickiego obserwatorium są regularnie publikowane w prestiżowych publikacjach i w międzynarodowych biuletynach.
We wrześniu 1969 w miejscowości Suchý Důl u Police nad metují na dach domu spadł meteoryt. Dzięki astronomicznemu kołu pan Mlejnek natychmiast dokonał identyfikacji meteorytu, następnie udało się go przetransportować do laboratorium naukowego w Heidelbergu w ówczesnym RFN, i przebadać aparaturą do mierzenia radioizotopów. Zbiegiem okoliczności, właśnie tam badano również kamienie przywiezione z Księżyca przez załogę Apollo 11, w ten sposób „nasz” meteoryt był pierwszym ciałem tego typu na świecie, które mogło być przebadane w ten sposób. Próby ustaliły wiek meteorytu, skład oraz orbitę, po której krążył.
Naukowa działalność pracowników obserwatorium nie ograniczała się tylko do Słońca. Zainteresowano się również kometami, meteorami i innymi obserwacjami. Wciąż rozwijano działalność popularyzacyjną (wykłady w obserwatorium, w szkołach i na letnim obozie). Oprócz rzeczy związanych ściśle z astronomią, stale regularnie przeprowadzano mierzenia meteorologiczne, zanieczyszczenia powietrza i aktywność sejsmiczną.
W roku 1986 pan Mlejnek odszedł na odpoczynek, a na jego miejsce wstąpiła dr Eva Markowa CSc. Wybudowano nowe skrzydło obserwatorium, oraz rozszerzono działalność naukową i popularyzacyjną. Badania Słońca zostały uzupełnione o bardzo ważną dziedzinę – obserwacje całkowitych zaćmień, a nocne obserwacje zostały poszerzone o śledzenie widzialnych aspektów rozbłysków gamma. Dzięki sieci Internet ich położenie jest znane już po bardzo krótkim czasie po detekcji właściwych rozbłysków promieniowania gamma przez satelity. Dodatkowo nocna astronomia poszerzyła się o obserwacje kataklizmatycznych gwiazd zmiennych oraz o astronomię małych obiektów układu słonecznego. Doszły również nowe mierzenia stanu powietrza i aktywności sejsmicznej aktywności sejsmologicznej
Ponownie oprócz fachowej działalności kładzie się nacisk na pracę z młodzieżą. Obserwatorium zapewnia działanie kółek astronomicznych na terenie trutnowszczyzny w Upicach, Trutnovie i Dworze Kralowem. Zapewnia również prowadzenie kółek techniki informatycznej w szkole podstawowej w Upicach. Zebrania odbywają się raz tygodniowo. Oprócz tego dla członków kółek organizuje się również wieczory obserwacyjne, podczas których mogą się zapoznać z obiektami bliskiego i dalekiego kosmosu. Uczą się również samodzielnie pracować s teleskopami. Obserwatorium metodycznie bierze udział w prowadzeniu kółek astronomicznych w Tyniszczu nad Orlicą Lomnici n. P. i w wielu innych miastach. Dla zainteresowanych astronomia z odleglejszych miejsc przeznaczono Klub Astronomów. Skupia młodzież wszystkich typów szkół w wieku od 10 do 20 lat. Długą tradycję ma organizowanie letniego obozu - szkoły astronomii. Akcja ta, znana pod nazwą „Letnia astronomiczna expedycja Upice” ma korzenie w latach sześćdziesiątych, w czasach, kiedy powstawało obserwatorium; pierwsza ekspedycja miała miejsce w 1958 r. Wzięli w niej udział zainteresowani z całego kraju. Słowacji, niekiedy i z innych europejskich krajów.
Na początku nowego tysiąclecia znów doszło do poszerzenia obserwatorium. Wg projektu „Rekonstrukcja Obserwatorium” w latach 2001 i 2003 zrealizowano kolejne części a w 2004 r. dokończono instalacje sanitarne, również dla osób niepełnosprawnych, tara obserwacyjny na dachu z zewnętrznymi schodami, kanalizację i ocieplenie fasady. Wzmocniono ścianę starej ciemni, oraz wymieniono 5 starych okien. Odbiór budowy nastąpił 14 12. 2004.
|